Dziecko w świecie emocji – zabawy rozwijające samoświadomość emocjonalną dzieci

Często powtarzam rodzicom, że możliwość wprowadzenia dzieci w świat emocji to jeden z największych darów dorosłości. Trudno się bowiem nie zgodzić ze stwierdzeniem, że to właśnie uczucia nadają koloryt naszej codzienności, a umiejętność ich rozpoznawania pozwala nam lepiej radzić sobie z trudnościami. Dbanie o prawidłowy rozwój emocjonalny naszych dzieci to jeden z podstawowych elementów wychowania. Jednak wiedza na temat tego, jak to zrobić nie ma charakteru wrodzonego i dlatego nie każdy rodzic ma świadomość swoich możliwości w tym zakresie.

Zawsze warto pamiętać, że pogłębianie samoświadomości emocjonalnej związane jest z trzema podstawowymi krokami- rozpoznawanie, wyrażanie i radzenie sobie z emocjami. W tym artykule chciałabym podzielić się z Wami różnymi metodami, które z powodzeniem możecie wykorzystywać w swoim domu lub zawodowej pracy z dziećmi. Ponieważ możliwości jest wiele, mam nadzieję że każdy z Was znajdzie tu coś odpowiedniego dla siebie.

Sztuka w służbie emocji

Jedną z bardziej lubianych form pracy przez dzieci i dorosłych jest szeroko rozumiana twórczość artystyczna. Jej ogromną zaletą jest różnorodność oraz to, że można z niej korzystać od najmłodszych lat. To na co warto zwracać uwagę wykorzystując sztukę do rozwoju samoświadomości emocjonalnej, to możliwość połączenia ze sobą różnych elementów takich jak kolory, kształty, faktury itp. Korzystaj z tego, co najbardziej lubi Twoje dziecko i proponuj wykonywanie prac na tematy związane z emocjami. Przykładowo, możesz zaprosić dziecko do namalowania „Lasu uczuć” w którym muszą znaleźć się drzewa o imieniu: „Radość”, „Smutek”, „Złość” i „Miłość”. Innym pomysłem jest wykorzystanie plasteliny lub uwielbianej przez dzieci modeliny, do wspólnego stworzenie miasteczka szczęścia. Ciekawą propozycją jest również tworzenie „Księgi emocji” i sukcesywne wypełnianie jej pracami dzieci, przedstawiającymi emocje widziane ich oczami. Im więcej materiałów zapewnimy dziecku, tym bardziej będziemy pobudzać jego kreatywność. Wykorzystujcie również ogólnodostępne kolorowanki i karty pracy poświęcone tematyce emocji. To świetny sposób na jednoczesne pogłębianie wiedzy nt. emocji z utrwalaniem konkretnych umiejętności poznawczych, takimi jak koncentracja czy spostrzegawczość. Najważniejsze jest jednak to, żeby zawsze po każdej takiej zabawie porozmawiać z dzieckiem na temat jego pomysłów, dopytać o konkretne elementy pojawiające się w jego pracach, a także to co najbardziej mu się w tej zabawie podobało.

Gry i karty emocji

Karty emocji możecie bez problemu kupić lub (do czego zachęcam najbardziej) zrobić wspólnie z dziećmi. Główna idea polega na odnoszeniu się do przedstawianych na nich zdjęć i rysunków. Dzieci otrzymują od nas lub same losują z talii wybrane obrazki po to by zmierzyć się z konkretnymi, wymyślonymi przez nas zadaniami. Przykładem może być ułożenie historyjki, której głównym bohaterem jest osoba przedstawiona na zdjęciu; stworzenie z kliku przypadkowych kart jednej, spójnej opowieści lub zabawa w kalambury polegająca na tym, że najpierw musimy rozpoznać emocję przedstawioną na karcie, a później pokazać ją innym uczestnikom zabawy bez użycia słów. Karty dają wiele możliwości rozwoju samoświadomości globalnej dziecka, jak i konkretnej, skoncentrowanej na wybranej emocji, uczuciu, z którą nasze pociechy mają największą trudność.

Zachęcam Was również do tworzenia gier poświęconych tematyce emocji. W tym celu możecie śmiało posłużyć się planszówkami, które macie u siebie w domu i opierać się na ich zasadach, dokonując przy tym niewielkich modyfikacji. W swojej pracy bardzo często posługuję się planszą do gry w znanego wszystkim „Chińczyka”. Dodawanym przeze mnie urozmaiceniem są przyklejone do losowych miejsc na planszy kolorowe karteczki z numerami, pod którymi znajdują się dodatkowe zadania. Każdy uczestnik, który stanie na oznaczonym polu musi np. opowiedzieć o 3 sytuacjach, które przynoszą mu radość albo powiedzieć, z jakim kolorem kojarzy mu się smutek i wyjaśnić dlaczego. Taka atrakcja w czasie dobrze znanej gry zawsze dostarcza dodatkowej rozrywki, a przy tym skłania do refleksji i utrwala wiedzę o emocjach.

Bajki terapeutyczne

To bardzo popularny, ale też niezwykle skuteczny sposób pogłębiania samoświadomości emocjonalnej dzieci i to już od najmłodszych lat. Najcenniejszą zaletą tej metody jest to, że nie ma absolutnie żadnych ograniczeń, ponieważ taką bajkę każdy może stworzyć sam i dopasować ją do trudności, z jakimi boryka się w danym momencie Wasze dziecko. Na rynku jest również dostępnych wiele gotowych, pięknych bajek, z których można skorzystać w razie potrzeby. To o czym jednak trzeba pamiętać to rozmowa z dzieckiem, która zawsze powinna nastąpić po przeczytaniu takiej bajeczki. Aby bowiem bajka spełniła swoją funkcję terapeutyczną musimy przeanalizować wspólnie z dziećmi zachowania bohaterów, porozmawiać o przyczynach i konsekwencjach ich postępowania, a także zastanowić się nad towarzyszącymi im odczuciami. Dzięki temu dzieci mają możliwość wyciągnięcia głębszych wniosków z poznanych historii i przełożenia ich, z naszą pomocą, na sytuacje które mają miejsce w ich życiu.

Emocje w wersji muzycznej

Każdy rodzaj muzyki potrafi wzbudzić w nas emocje, dlatego też warto z niej korzystać również w czasie zabaw z dziećmi. Muzyka może być zarówno tłem dla innych zajęć np. plastycznych czy ruchowych, ale może też stanowić główny temat zabawy. Dla dzieci lubiących taniec i odgrywanie różnych scenek możemy wymyślać zadania, które będę musiały odegrać w rytm muzyki. Przykładem takiej zabawy jest „Podróż do krainy uczuć”, w czasie której dzieci krążą po pokoju i wraz ze zmieniającą się muzyką zatrzymują się np. w krainie złości lub radości, gdzie muszą pokazać daną emocje w charakterystyczny dla niej sposób, np. tupiąc nogami, uśmiechając się itp. Innym przykładem jest zabawa w scenki muzyczne, kiedy dzieci mają za zadanie odgrywanie wymyślanych przez nas haseł – np. muszą zatańczyć, jak smutna baletnica albo skakać, jak radosna żaba. Muzyka może również posłużyć jako metoda na wyciszenie po szalonej zabawie. Możemy wówczas wsłuchując się wraz z dzieckiem w spokojniejsze dźwięki porozmawiać o tym, z jakim uczuciem kojarzy mu się ta muzyka, dopytać jak się czuje słuchając jej, a przy okazji podzielić się również swoimi odczuciami.

Rozmowa

Jak widzicie, każdy sposób jest dobry by zachęcić dzieci i oswoić ich ze światem emocji, a możliwości w tym zakresie są nieograniczone. To o czym jednak zawsze trzeba pamiętać, to rozmowa z naszymi pociechami, która pozwoli im zrozumieć sens tych atrakcji, a także utrwalić i na dłużej zapamiętać nowe spostrzeżenia. Rozwijając samoświadomość emocjonalną dzieci warto pamiętać o przypominaniu kilku najważniejszych zasad, które pozwolą im lepiej rozumieć i radzić sobie z uczuciami. Poniżej mała ściąga 🙂 :

1. Każda emocja jest ważna i potrzebna- nie ma dobrych i złych emocji.
2. Każdy człowiek ma prawo odczuwać i wyrażać emocje.
3. Każda emocja może nam w czymś pomóc – emocje zawsze spełniają pozytywne funkcje w naszym życiu, nawet jeśli nie są przyjemne.
4. Istnieją konstruktywne (niekrzywdzące) sposoby na wyrażenie nieprzyjemnych emocji.

Myślę, że na początek wystarczy, a już wkrótce prześlę Wam kilka praktycznych wskazówek dot. pogłębiania samoświadomości dzieci w zakresie konkretnych, nieprzyjemnych emocji.

Udanej zabawy!

AS